مقایسه گیج فشار خشک و روغنی
آنچه در این مطلب میخوانید:
مقدمه‌ای بر گیج‌های فشار
تجهیزاتی نظیر گیج فشار خشک و روغنی را باید از ابزارهای ضروری زندگی صنعتی امروز بدانیم. به کمک این ابزار است که کنترل فرایندهای صنعتی امکان پذیر است؛ بدیهی است که فرآیندهای صنعتی چرخ اقتصاد را می‌گردانند، پس کنترل، مدیریت و بهینهسازی آنها لازم و ضروری است. لذا اطلاعات حیاتی این تجهیزات درباره فشار گازها و مایعات سیستم‌ها و فرآیندهای مختلف به دقت، ایمنی و کیفیت آنها کمک می‌کنند. اما برای آن‌که با چگونگی کار این ابزارها بیشتر آشنا شویم، این مطلب از دقیق صنعت اوپاتان را به بررسی دو نوع رایج آنها اختصاص داده‌ایم؛ یعنی پرشر گیج روغنی و خشک. برای بررسی بیشتر مزایا و معایب این دو گیج فشار، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
گیج فشار چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟
پرشر گیج (Pressure Gauge) ابزاری است که به منظور اندازه‌گیری و کنترل فشار گازها و مایعات در صنایع مختلف به کار می‌رود. پایش میزان فشار سیال برای حصول اطمینان از ایمنی، کارایی و عملکرد بهینه سیستم‌های مختلف و پیشگیری از مخاطرات احتمالی ضروری است. فرآیند خواندن فشار گزارش شده از صفحه دارای مقیاس مدرج و نشانگر گیج روغنی و خشک، ساده است. برای این کار، کافی است اعداد و خطوط رو به روی نشانگر را از نقطه مقابل صفحه بخوانید. واحد اندازه‌گیری فشار بسته به نوع دستگاه می‌تواند بر حسب پوند بر اینچ مربع (PSI)، بار، پاسکال (Pa)، کیلو پاسکال (kPa) یا سایر واحدهای فشار باشد.
گیج فشار خشک (Dry Pressure Gauge)
این نوع گیج فشار معمولاً برای کاربردهایی مناسب است که در آنها سادگی، به‌صرفه بودن و مقاومت در برابر لرزش و ضربه در اولویت باشند. درون محفظه اصلی و بدنه این گیجها با مایع بخصوصی پر نشده است؛ لذا اصطلاح «خشک» را برای آنها به کار می‌برند. در ادامه به جزئیات بیشتر این ابزار می‌پردازیم.
طراحی، اجزا و نحوه کار
- مکانیسم لوله بوردون: در گیج فشار خشک معمولاً از لوله بوردون به‌عنوان عنصر حسگر استفاده میشود. این قطعه در واقع، لوله‌ای منحنی، مسطح و بیضی‌شکل یا مارپیچی است که با قرار گرفتن در معرض فشار، صاف یا کشیده میشود. این تغییر شکل الاستیکی با حرکت خطی یا چرخشی و به‌صورت مکانیکی سوزن یا نشانگر صفحه نمایشگر را جا به جا می‌کند و اینگونه مقدار مشخصی از فشار روی نمایشگر گیج قابل مشاهده است.
- شماره و مقیاس: این تجهیزات همانند گیج فشار روغنی مجهز به صفحه‌ای با مقیاس مدرج هستند. مقدار فشار اندازه‌گیری شده را سوزن یا نشانگر مشخص می‌کند.
- اتصال: پرشر گیج خشک یک نقطه اتصال دارد که از آن فشار سیستم به دستگاه اعمال میشود. انواع اتصالات رایج این ابزار رزوه‌ای و فلنجی هستند.
مهم‌ترین مزایای گیج فشار خشک
- به‌صرفه بودن: این تجهیزات معمولاً به دلیل عدم استفاده از روغن در محفظه و عمومیتر بودن کاربردشان به‌صرفه‌تر از پرشر گیج روغنی هستند. همچنین در فرایندهایی که دقت بالایی نیاز نداشته باشند یا از حساسیت خاصی برخوردار نباشند گزینه مناسبی برای انتخاب هستند.
- سادگی: طراحی و عملکرد ساده این دستگاه باعث میشود تا نصب و نگهداری‌اش آسان باشد. چرا که در آن مایع پرکننده یا دیافراگم به کار نرفته است.
- دوام: گیج فشار خشک به مقاومت مطلوبش در برابر لرزش و ضربه شناخته شده است. این ویژگی باعث میشود تا برای محیط‌های صنعتی خاصی مناسب باشد که در آنها ماشین‌آلات و تجهیزات ارتعاشات زیادی دارند.
آیا برای گیج فشار خشک می‌توانیم معایبی قائل شویم؟
علاوه بر مزایای اشاره شده برای این تجهیزات، می‌توانیم محدودیت‌های زیر را برای آن در نظر بگیریم.
- دقت متوسط: دقت اندازه‌گیری این گیج فشار معمولاً در محدوده ±2-3 درصد مقیاس کامل (FS) است. این میزان شاید به اندازه گیج روغنی دقیق نباشد اما برای کاربردهایی مناسب است که اندازه‌گیری‌های بسیار دقیقی لازم ندارند.
- حساسیت به دما: گیج‌های خشک به تغییرات دمایی حساس هستند که می‌تواند بر دقتشان در شرایط دمایی غیر از دمای محیط و در نوسانات دمایی تأثیر بگذارد.
- نامناسب برای محیط‌های خورنده: این دستگاه برای کاربردهایی که با محیط‌های خورنده یا خطرناک سر و کار دارند، مناسب نیست؛ زیرا مکانیزم کاری آن برخلاف گیج روغنی مایع پرکننده محافظ ندارد.
گیج فشار خشک چه کاربردهایی دارد؟
- برای پایش فشار سیستم‌های گرمایش، سرمایش و تهویه مطبوع (HVAC)
- در تولید و فرآیندهای صنعتی عمومی جهت نظارت بر فشار سیستم‌های هیدرولیک و پنوماتیک
پرشر گیج روغنی (Fillable)
در این ابزار از مایع پرکننده برای مرطوب کردن و محافظت از اجزای داخلی گیج استفاده می‌کنند. بد نیست بدانید که به انواع خاصی از این تجهیزات مانومتر می‌گویند که ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خودشان را دارند. انتخاب نوع سیال پرکننده آنها به نوع کاربرد و شرایط محیطی بستگی دارد. دلایل استفاده از مایع در مکانیزم گیج فشار روغنی را می‌توانیم در موارد زیر خلاصه کنیم.
حذف ارتعاش
مایع پرکننده این تجهیزات به کاهش تأثیر ارتعاشات مکانیکی محیط بر آن کمک می‌کند. این شرایط اجزای داخلی گیج را در برابر سایش و اصطکاک مقاوم و از لرزش نامنظم نشانگر جلوگیری می‌کند. در نتیجه خوانش پایدار و دقیق فشار تضمین میشود.
روانکاری و محافظت
برخلاف گیج فشار خشک، روغن استفاده شده در محفظه این دستگاه باعث روان شدن قسمت‌های متحرک گیج به‌ویژه لوله یا دیافراگم بوردون و محافظت از آنها میشود. لذا طول عمر گیج با کاهش احتمال خوردگی یا آسیب ناشی از قرار گرفتن در معرض شرایط ناهموار محیطی افزایش می‌یابد.
جبران انبساط حرارتی
مایع داخل گیج روغنی می‌تواند انتقال حرارت ناشی از نوسانات دمایی را کنترل کند. این ماده امکان انبساط و انقباض حرارتی اجزای گیج را فراهم می‌کند تا اندازه‌گیری دقیق فشار حتی در محیط‌های دارای شرایط دمایی متغیر تضمین شود.
مایع داخل پرشر گیج روغنی چیست؟
سیال پرکننده این ابزار را بسته به عواملی مانند محیط و شرایط عملیاتی از مواد زیر در نظر می‌گیرند.
گلیسیرین
این ماده به علت خواص ویسکوزیته و مقاومت عالی در برابر تغییرات دمایی، مایع پرکننده پرکاربردی برای این تجهیزات است. گیج فشار حاوی این ماده را می‌توانید در انواع محیط‌های تحت فشار از جمله محیط‌های صنعتی عمومی به کار ببرید.
روغن سیلیکون
این روغن را می‌توان در بازه دمایی وسیعی به کار گرفت. لذا گیج فشار روغنی پر شده با این روغن اغلب در سیستم‌های HVAC و تبرید به کار می‌رود.
روغن هالوکربن (Halocarbon)
این روغن‌ها در محیط‌های تهاجمی یا خورنده قابل استفاده هستند. این سیال پرکننده گیج فشار مقاومت فوق‌العاده‌ای در شرایط شیمیایی دارد و معمولاً برای صنایع شیمیایی و پتروشیمی مناسب است.
روغن معدنی
این ماده مختص کاربردهایی است که مقاومت دمایی یا شیمیایی زیادی لازم نداشته باشند. لذا پرشر گیج روغنی حاوی این مایع پرکننده به‌صرفه را عمدتاً برای کاربردهایی در شرایط استاندارد به کار می‌برند.
D55 (Dialene 55)
این مایع پرکننده، ماده تخصصی کاربردهای با دمای پایین است. این روغن در دماهای بسیار پایین ویسکوز باقی می‌ماند و برای کاربردهای برودتی مناسب است.
گیج روغنی چه مزایا و محدودیت‌هایی دارد؟
مزایا
- دقت زیاد: این تجهیزات بهترین گزینه برای کاربردهایی هستند که در آنها اندازه‌گیری دقیق فشار حیاتی است.
- تطبیق‌پذیری: گیج فشار روغنی را می‌توانید در شرایط محیطی مختلف از جمله برای مواد خورنده و خطرناک به کار ببرید. چنین قابلیتی به استفاده از مایع پرکننده بر می‌گردد که آن را در گیج فشار خشک نمی‌یابید.
- حساسیت دمایی کمتر: دقت اندازه‌گیری این فشارسنج با تغییرات دمایی ثابت می‌ماند.
محدودیت‌ها
- هزینه: پرشر گیج روغنی معمولاً گران‌تر از نوع خشک است؛ لذا اگر محیط کاری‌تان مستلزم اندازه‌گیری خیلی دقیق فشار یا کار با سیالات یا در شرایط خاص نیست، شاید استفاده از این تجهیزات برایتان به‌صرفه نباشد.
- پیچیدگی تعمیر و نگهداری: وجود مایع پرکننده در داخل این دستگاه باعث میشود تا نگهداری دقیق‌تری لازم داشته باشد. از طرفی، هرگونه نشتی مایع می‌تواند منجر به کاهش دقت دستگاه شود.
کاربردهای گیج فشار روغنی
- صنایع شیمیایی و پتروشیمی: برای اندازه‌گیری فشار در فرآیندهای حاوی مواد خورنده یا خطرناک
- آزمایشگاه‌ها و فرآیندهای تحقیقاتی: جهت اندازه‌گیری دقیق فشار گاز و مایع
- هوافضا و هوانوردی: در ابزار دقیق و سیستم‌های کنترل هواپیما
کلام پایانی
گیج فشار خشک و روغنی کاربردها و ویژگی‌های متمایزی دارند. لذا برای انتخاب کردن از میان آنها باید شرایط به‌کارگیری آنها را در نظر بگیرید؛ از جمله دقت اندازه‌گیری، سازگاری با شرایط دمایی و شیمیایی محیط و توجیه اقتصادی. در مجموع هر یک از این تجهیزات در صورت کاربرد اصولی می‌توانند بهترین کارایی را متناسب با شرایط فرایندی داشته باشند. برای دریافت آخرین اطلاعات مربوط به گیج فشار روغنی و خشک و سایر تجهیزات ابزار دقیق می‌توانید با کارشناسان ما در واحد فروش تماس بگیرید.
پیشنهاد میشود قبل از خرید گیج فشار مقاله انتخاب بهترین برند گیج فشار را مطالعه فرمایید.
در جدول زیر خلاصه‌ای از مشخصات فنی آنها را میخوانید.
